طبق اطلاعات ارائه شده توسط خبرگزاری صحت، نمایشنامه «مستنطق» نوشته جی.بی.پریستلی، با ترجمه برجستهٔ بزرگ علوی، در یک کتاب ۱۱۸ صفحه‌ای با قیمت ۲۰۰ هزار تومان توسط انتشارات نریمان به بازار کتاب عرضه شده است.
در توضیحات ناشر این اثر آمده است: تقریباً ۸ دهه از زمان تألیف و ترجمهٔ این نمایشنامه می‌گذرد و پس از گذشت چندین دهه، این اثر بار دیگر با ترجمهٔ بزرگ علوی به چاپ رسیده است. این نمایشنامه به نام «بازپرس وارد می‌شود» نیز شناخته می‌شود و الهام‌بخش چندین تئاتر، تله‌تئاتر، فیلم و سریال بوده است.
خانوادهٔ مرفه برلینگ در حال جشن نامزدی دخترشان «شایلا» با «جرالد کروفت» هستند. به ناگاه، بازرس گوول (Inspector Goole) وارد می‌شود و خبر تأثرآور خودکشی جوانی به نام «اِوا اسمیت» را اعلام می‌کند.
بازرس نشان می‌دهد که تمامی اعضای خانواده و جرالد به نوعی در سرافکندگی و بدبختی این زن دست داشته‌اند:
• آقای برلینگ او را از کار اخراج کرده است.
• شایلا به اخراج او از فروشگاهی دیگر کمک کرده است.
• جرالد با او رابطه برقرار کرده است.
• خانم برلینگ از ارائهٔ کمک به او سر باز زده است.
• اریک (پسر خانواده) نیز با او رابطه داشت و موجب بارداری‌اش شده است.
پیام کلیدی این نمایشنامه این است که مسئولیت ما نسبت به یکدیگر وجود دارد. پریستلی نقدی تند و سخت به فردگرایی سرمایه‌دارانه وارد می‌کند. هویت «اِوا اسمیت» به عنوان نماد طبقهٔ کارگر به تصویر کشیده شده است؛ او نشان می‌دهد که چگونه طبقات مرفه به او به‌عنوان ابزاری می‌نگرند. پریستلی همچنین به نظریه‌های فلسفی زمان خود علاقه‌مند بود. ساختار نمایش – شامل برگشت‌پذیری، هشدار و چرخهٔ تکرار – نماد این دیدگاه‌هاست. اعضای خانوادهٔ برلینگ سعی دارند اعمال خود را توجیه کنند، اما بازرس آن‌ها را به مواجهه با واقعیت مجبور می‌کند.
بهترین توجه جهانی به این نمایشنامه از جانب منتقدان چپ‌گرا بوده است. بسیاری از کارشناسان، از جمله ریموند ویلیامز، این اثر را نمونه‌ای بی‌نظیر از «تئاتر اخلاق اجتماعی» در بریتانیا می‌دانند. ویلیامز می‌نویسد: «این نمایش به ما نشان می‌دهد که وجدان اجتماعی صرفاً یک موضوع فردی نیست؛ بلکه مسئله‌ای ساختاری به شمار می‌آید.»
این نمایشنامه اجراهای زیادی را در سراسر جهان تجربه کرده و در ایران نیز تله‌تئاتر این اثر به کارگردانی رضا بابک از تلویزیون به نمایش درآمد. ترجمهٔ نادر بزرگ علوی از این نمایشنامه تنها مدت کمی پس از ارائه و چاپ آن در جهان، به زبان فارسی با عنوان «مستنطق» منتشر شد.
۲۴۲۲۴۲