“`html
طبق گزارش رسانه صحت خبر، دکتر نسترن کشاورز محمدی در وبسایت عصرایران بیان کرد: سواد سینمایی من حداقل است، اما وقتی به پژوهش در زمینه تجارب جهانی جمعآوری آب باران پرداختم، با نام و چهره عامرخان، یا به تعبیر برخی، امیر خان، هنرمند معروف هندی، مواجه شدم که برایم آشنا به نظر میرسید. با کمی جستجو، دریافتم که نام کامل این هنرمند، محمد عامر حسین خان است و او در زمینه تولید فیلم، برنامهای و مستند دارای شرکتی، یا به عبارت دیگر، یک گروه تولید برنامه با نام خود میباشد.
با تحقیقات مختصر، متوجه شدم که عامرخان به دلیل دغدغههای اجتماعی خود، در حال تهیه برنامههایی درباره مسایل اجتماعی در هند است. یکی از شناختهشدهترین آثار او، تولید برنامه گفتوگو محور ‘Satyamev Jayate’ که به معنای “حقیقت پیروز است” میباشد، است که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ اجرا شد.
عامرخان وقتی ویرانیهای ناشی از خشکسالی در روستاهای هند، که پیامدهای آن فقر، مهاجرت، مرگ و حتی خودکشی کشاورزان بود، را مشاهده کرد، تصمیم به اقدام گرفت. او با همکاری تیم تولید برنامه و همسرش خانم رائو، که فیلمساز و کارگردان است، در سال ۲۰۱۶، بنیاد “پانی” به معنی “آب، نوشیدنی” در زبان سانسکریت را برای حمایت از مردم در استان زادگاهش، استان ماهاراشترا که دومین استان پرجمعیت هند است، تأسیس کرد.
این نوشتار که آخرین بخش از مجموعهای سهگانه درباره آب است، به معرفی این بنیاد و دستاوردش در شکلدهی به بزرگترین جنبش مردمی در هند برای توسعه و بهزیستی روستایی، با تمرکز بر استحصال آب باران میپردازد. امید میرود که آشنایی با تجارب جهانی، در میان دولتمردان، کارشناسان و سلبریتیهای کشور، انگیزهای برای همکاری صمیمانه و مؤثر با مردم جهت کاهش تبعات خشکسالی در کشور به وجود آورد.
اهمیت جلب مشارکت مردم در حل مشکلات جامعه
نقش مشارکت بخشهای مختلف جامعه در توسعه و آبادانی کشورها از زمانهای قدیم به رسمیت شناخته شده است. از جمله اقدامات موثر، آبخیزداری و جنگلداری مشارکتی است که سازمانهای بینالمللی برای حفاظت از کره زمین و تقویت تابآوری جوامع در برابر خشکسالی و بیابانزایی فزاینده توصیه کردهاند. در شرایط کنونی ایران، با چالشهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زیستمحیطی، جلب مشارکت مؤثر مردم دیگر بهعنوان یک انتخاب نیست بلکه به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است.
به نظر میرسد که به اندازه کافی در مورد توصیف مشکل و چرایی آن گفتگو کردهایم، غصه خورده و گلایه کردهایم، اکنون وقت آن است که آستینها را بالا بزنیم و هر یک در حد توان خود به عمل بپردازیم. اوضاع به گونهای است که باید “گلستان به اختیار” باشیم و هر یک گوشهای از کشور را آباد سازیم.
اما داستان بنیاد پانی و مسابقات جام آب بنیاد در هند چیست:
بنیاد آب
بنیاد پانی (آب)، یک سازمان غیرانتفاعی و غیردولتی است که در زمینه پیشگیری از خشکسالی و مدیریت حوزه آبخیز در ایالت ماهاراشترا، هند، فعالیت میکند. هدف اصلی این بنیاد، گسترش آگاهی در زمینه مدیریت حوزه آبخیز و احیای منابع آب زیرزمینی با تمرکز محلی است، همانطور که در وبسایت آموزنده و جامع این بنیاد ذکر شده است.
هدف مشخص و شفاف بنیاد “ایجاد استان ماهاراشتای پررونق و عاری از خشکسالی” است، به گونهای که هر خانواده کشاورز از لحاظ آبی در آسایش باشد، در برابر تغییرات اقلیمی مقاوم و از نظر مالی رونق داشته باشد و به رفاه اقتصادی و زیستمحیطی برای همگان دست یابد.
راهبرد اصلی بنیاد برای نیل به این هدف، “توانمندسازی جوامع روستایی استان برای غلبه بر خشکسالی و تقویت معیشت آنها از طریق حفاظت از آب، به رهبری اجتماعات محلی و شیوههای کشاورزی پایدار” است.
مسابقات جام آب ‘Satyamev Jayate‘ یا “حقیقت پیروز است”
بنیاد برای ارتقای وضعیت روستاها و توانمندسازی مردم در مبارزه با خشکسالی و فقر، تنها به برگزاری وبینار و همایش بسنده نکرد بلکه اقدام به برگزاری یک مسابقه بین روستاهای استان ماهاراشترا تحت عنوان جام آب نمود. هر روستا میتوانست بهصورت رایگان در این مسابقه شرکت کند.
به روستاهای داوطلب آموزشهای لازم ارائه شد.
“““html
در راستای ارائه خدمات مشاوره ای و کاربردی در روستاها، تیم بنیاد آب به کمک متخصصین آبخیزداری، هنرمندان و رسانه، اقدام به تولید محتوای آموزشی ساده، علمی و جذاب برای آموزش تکنیکهای ایجاد سازههای خاکی به منظور جذب، ذخیره و هدایت مؤثرتر آب باران نمود. کلاسهای آموزشی و مربیانی در دسترس این افراد قرار گرفتند.
هر روستای شرکتکننده، ۴۵ روز زمان داشت تا با بهرهگیری از این منابع و آموزشهای رایگان مشاوران، سازههای خاکی متناسب با شرایط خاص روستای خود را ایجاد کند. پس از این دوره، داوران روستایی را که بهترین و بیشترین ظرفیت برای ذخیره آب باران را ایجاد کرده بود، مشخص میکردند و بنیاد به آن روستا جایزه نقدی معناداری را اهدا میکرد تا در جهت توسعه آن روستا هزینه شود. بنیاد از تکنیکهای برقراری ارتباط مؤثر، تقویت همکاری جمعی و آموزشهای کاربردی در یک مدل مسابقه جذاب برای روستاها به منظور انجام بهترین کار در زمینه حفاظت از آب استفاده کرده است.
به طور خلاصه، طی ۴ سال برگزاری این مسابقات، ۶۷۰۰ روستا در مسابقات جام آب شرکت کردند و در مجموع سازههایی به طول تقریبی ۸ برابر دور کره زمین با ظرفیت ۵۵۰ میلیارد لیتر آب معادل ۵۵ میلیون تانکر آب ذخیره شد! به این ترتیب، بارشهای سیلآسا در فصول بارانی هند، به جای مشکلاتی چون سیل و تخریب خاک، به منبعی رایگان برای روستاها تبدیل گردید. سطح آبهای زیرزمینی افزایش یافت و آب برای کشاورزی در زمانهای بیشتری قابل دسترس شد که به نوبه خود باعث رونق کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان گردید.
تصویری از سایت پانی که در آن، رویکردهای آموزشی و ترویجی دنبال میشود
روستاییان هند موفق به اجرای پروژههای کوچک اما بسیار مؤثر در زمینه آبرسانی شدهاند
با این حال، موانع قابل توجهی از جمله موانع طبقاتی، مذهبی، وابستگیهای سیاسی و جنسی بر سر این راه وجود داشته است. اتخاذ رویکرد علمی، شامل استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی پیشین و بکار گیری روشهای اثباتشده، برقراری ارتباط مداوم با روستاها و ایجاد همکاری و اعتماد بین مردم، از جمله عوامل کلیدی در این موفقیت میباشد.
در واقع، بنیاد با حمایت بخشهای دولتی و خصوصی، سمنها و بنیادهای متعدد، نقش کاتالیزور را برای تبدیل دانش به عمل در سطح روستاها ایفا کرده و همچنین با ایجاد همکاری بین مختلف بخشها، در تأمین نیازهای مهارتی روستاییان به توانمندسازی آنها کمک کرده است.
در کشور ما نیز، تجارب ارزشمندی از مشارکت مردمی وجود دارد و هماکنون نیاز به مشارکت فعالتر آنها در کاهش آثار کمآبی و بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزی محسوس است. منابع انسانی و غیر انسانی زیادی در کشور وجود دارد که تنها نیازمند انگیزه و حرکت به جلو هستند.
به همین دلیل، در پایان مایلم از هنرمندان، ورزشکاران، افراد ثروتمند – نه به عبارت “سرقت مند” – اساتید و متخصصان کشورم دعوت کنم که به شیوههایی بیندیشند تا بتوانند در سطح محله، شهر یا استان، داراییهای علمی، معنوی، ارتباطی و مادی خود را در یک فرآیند شفاف و صادقانه برای حل مشکلات به ویژه “امنیت آبی” و کشاورزی با مشارکت عمومی به اشتراک گذارند و سپس در مورد این ایدهها با همفکران خود گفتگو نمایند.
تنها ما میتوانیم مشکلات این کشور را برطرف سازیم، در شرایطی که عدهای با تیشه به ریشه زدن منابع طبیعی، تاریخ و باورهای دینی و معنوی این کشور مشغول همکاریهای مخرّب هستند، دلسوزان این سرزمین باید هرچه سریعتر و بیشتر به همکاری پرداخته و تیمهایی برای حفاظت و آبادانی تشکیل دهند.
۴۷۲۳۶
“`