غزال زیاری: در یکی از رخدادهای نادر و تفکر برانگیز، گروهی از میمونهای کپوچین با صورت سفید که در یک جزیره به نام جیکارون در سواحل غربی پاناما زندگی میکردند، به مدت ۱۵ ماه به سرقت نوزادان میمون جیغکش اقدام کردند. در این بازه زمانی، پنج نر کپوچین جوان، حداقل ۱۱ نوزاد از گونهای دیگر را برای چند روز همراه خود داشتند.
بر اساس گزارشهای منتشر شده، چهار نوزاد در این ماجرا جان خود را از دست دادهاند و احتمالاً سایر نوزادان نیز به سرنوشتی مشابه دچار شدهاند.
در گذشته، مشاهده شده بود که میمونهای ماده کپوچین در موارد نادر نوزادان حیوانات دیگر را به سرپرستی میگیرند؛ اما در این موارد، معمولاً این میمونها به نوزادهای یتیم و رها شده توجه میکردند و رفتارشان به عنوان مراقبت یا “فرزندخواندگی” شناخته میشد.
اما در این مورد اخیر، به نظر میرسد که نوزادان میمونهای جیغکش از والدین خود که به دقت از آنها مراقبت میکردند، ربوده شدهاند. چنین پدیدهای به این مقیاس، بیسابقه بوده و موجب شگفتی دانشمندان شده است.
حیرت دانشمندان
دکتر زوئی گلدزبرو، نویسنده اصلی مقاله و پژوهشگر مؤسسه ماکس پلانک، برای اولین بار این رفتار را در بررسی ویدئوهای ضبطشده توسط دوربینهای تلهای مشاهده کرد: «وقتی دیدم که یک کپوچین نوزاد میمون جیغکش را بر روی پشتش حمل میکند، به شدت شگفتزده شدم. مشخص بود که چنین رفتاری قبلاً ثبت یا توصیف نشده است.»
نخستین کپوچینی که چنین حرکتی را انجام داد، یک نر نوجوان به نام “جوکر” بود که در بازه زمانی سهماهه، چهار نوزاد گوناگون را تا ۹ روز با خود حمل کرد. با اینکه رفتار او نسبت به نوزادان حالتی خشن نداشت و در برخی تصاویر آنها را به آرامی در آغوش میگرفت، اما نوزادان در نهایت به دلیل عدم دریافت آب و غذا ضعیف شده و جان باختند. جالب اینکه جوکر دو نوزاد را حتی پس از مرگشان هم به همراه داشت.
از سپتامبر همان سال، سه نر جوان دیگر نیز به این وضعیت پیوستند و نوزادان را بین خود جابهجا کردند. در برخی ویدئوها دیده میشود که این نوزادان سعی میکنند فرار کنند یا به شدت تلاش میکنند با خانوادههایشان در بالای درختان ارتباط برقرار کنند.
هر چند هیچ نشانهای از زخم یا حمله خشونتآمیز بر روی نوزادان مشاهده نشد، اما نرهای جدید به نسبت جوکر رفتار بیتفاوتتری داشتند و گاهی به نوزادان بیحوصلگی و بیاعتنایی میکردند.
دلیل این رفتار عجیب چیست؟
پژوهشگران هنوز به یک پاسخ قطعی در مورد انگیزههای این رفتار نرسیدهاند، اما چند فرضیه ممکن را مطرح کردهاند:
۱- پرستاری اشتباه و مراقبت ناهدفمند:
برخی متخصصان معتقدند که آغاز این رفتار (همچون رفتار جوکر) ممکن است ناشی از انگیزۀ طبیعی مراقبت و همپروری باشد.
در برخی از گونهها، میمونهای نر جوان به طور موقت برای بازی، آموزش یا ایجاد پیوند اجتماعی از نوزادان مراقبت میکنند؛ اما معمولاً این رفتارها مقطعی بوده و نوزاد پس از چند دقیقه به مادرش بازگردانده میشود.
۲- رفتار اجتماعی یا تقلیدی:
برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که نرهای جوان دیگر پس از دیدن رفتار جوکر، از او تقلید کردند؛ هر چند نه با هدف مراقبت، بلکه به عنوان نوعی مد رفتاری.
به عبارتی آنها…
“`html
نوزاد میمون بهعنوان یک شی تزئینی یا ابزاری برای جلب توجه به سرقت رفته بود. دکتر پری در این راستا اشاره کرد: «رفتار این میمونهای کپوچین نر بهشدت شبیه به کودکان است که حشرهای را در ظرفی نگه میدارند؛ هدف آنها الزماً آزار حشره نیست بلکه این کار را از روی کنجکاوی یا تقلید انجام میدهند.»
۳- رفتارهای مشابه انسانها در مراقبت از حیوانات خانگی:
گروه دیگری از متخصصان، رفتار جوکر و دیگر نرهای کپوچین را با مراقبت انسانها از حیوانات خانگی مقایسه میکنند. ممکن است اینگونه باشد که کپوچینها از لمس و نگهداری نوزادان خوششان بیاید؛ اما این دیدگاه بیشتر بر پایه انسانمحوری است و شواهد تجربی کمی در این خصوص موجود است.
۴- استراتژی اجتناب از خشونت (فرضیه رد شده):
در برخی گونهها مانند بابونها، نرها در مواجهه با تنش، بهطور هوشمندانهای به نوزادان یا مادهها نزدیک میشوند تا از خشونت در امان بمانند.
با این حال، این فرضیه برای کپوچینها رد شده است؛ زیرا نرهای حامل نوزاد خود گاهی هدف حملات و حسادت سایر نرها قرار میگیرند.
تأثیر محیط جزیرهای بر ظهور رفتارهای جدید
در جزیره جیکارون شرایط زندگی بسیار خاص و منحصر به فردی وجود دارد: نبود شکارچیان طبیعی، کاهش استرس و زمان فراغت بیشتر باعث شده که کپوچینها عمده زمان خود را بهجای درختان، بر روی زمین سپری کنند و فرصت بیشتری برای تعامل و آزمایش رفتارهای تازه پیدا کنند. این گروه ویژه همچنین یکی از معدود گرامای حیوانی در دنیا است که به صورت منظم از ابزارهای سنگی استفاده میکند، که این خود نشانگر رفتاری پیشرفته و نادر در میان پستانداران غیرانسانی است.
علاوه بر این، کپوچینها رفتارهای اجتماعی عجیب و غریبی نیز دارند: فرو بردن انگشت در بینی یا چشم یکدیگر، گاز گرفتن تودههای موی هم، کوبیدن به شکم یکدیگر یا حتی گذاشتن دست در دهان همنوعانشان. پژوهشگران بر این باورند که این رفتارها ممکن است نوعی آزمایش برای سنجش قوت پیوندهای اجتماعی باشند.
دکتر گلدزبرو در پایان نظرهای خود گفت: «این رفتارهای عجیب، بازتابی از رفتارهای انسانی ماست. ما معمولاً تنها به شباهتهای مثبت حیوانات به انسانها، همچون ابزارسازی یا زبان توجه میکنیم؛ اما آنها نیز همچون ما ممکن است رفتارهای فرهنگی بدون هدف مشخص و گاهی آسیبزننده داشته باشند. شاید هوش بالای آنها و بیکاری یک ترکیب خطرناک باشد.»
منبع: popsci
۵۸۳۲۱
“`