براساس گزارش خبرگزاری صحت خبر، در پاکدشت- سد ماملو زمانی به عنوان نماد موفقیت در مدیریت منابع آبی شناخته میشد، اما اکنون با تنها ۱۵ درصد ظرفیت پرشده، در حال روایت بحرانهایی ناشی از خشکسالی و مدیریت نادرست منابع آبی است.
همشهریآنلاین گزارش داده است: ۴۵ کیلومتر در جنوب شرقی تهران، نقطهای است که رودخانههای جاجرود و دماوند در آن کنار هم قرار میگیرند و سد ماملو زمانی درخشندگی خاصی داشت. این سد خاکی، با مخزنی به گنجایش ۲۵۰ میلیون مترمکعب، وظیفه تأمین آب شرب و کشاورزی برای شهرهای پاکدشت، ورامین، قرچک و بخشهای جنوبی تهران را به عهده داشت. اما اکنون با تنها ۱۵ درصد پرشدگی، سد ماملو دیگر نقشی به عنوان محافظ آب ندارد و نمادی از بحرانی است که خشکسالی و سوءمدیریت بر روی منابع آبی این نواحی ایجاد کردهاند.
سد ماملو که در سال ۱۳۸۶ به بهرهبرداری رسید، در سال ۹۴ به اوج ظرفیت خود یعنی ۲۵۰ میلیون مترمکعب رسید. با این حال، امروز سطح آب آن در حدود ۳۷.۵ میلیون مترمکعب کاهش یافته است، که معادل فقط ۱۵ درصد کل ظرفیت مخزن میباشد. یکی از کارشناسان محلی که به یاد دارد در سال ۹۴ از این سد بازدید کرده است، میگوید: “در آن زمان آب آنچنان بالا بود که گمان میکردیم این سد همیشه تشنگی را از این منطقه دور میسازد. حالا که سطح آب را مشاهده میکنیم، اوضاع بسیار نگرانکننده است.”
نگرانی در خصوص وضعیت سد ماملو
این افت شدید، نتیجه طبیعی پنج سال خشکسالی، کاهش بارندگی و افزایش مصرف آب در این ناحیه است. براساس گزارشهای شرکت آب و فاضلاب شرق استان تهران، موجودی آب سد ماملو در بهار ۱۴۰۴ به ۱۲ درصد رسیده که اگرچه بهبود جزئی نشان میدهد، اما همچنان وضعیت قرمز باقی مانده است.
امام جمعه پاکدشت در گفتوگو با خبرنگار مهر، از وضعیت سد ماملو ابراز نگرانی کرد و گفت: “کاهش بارندگی و پنج سال خشکسالی پی در پی باعث نگرانی جدی در وضعیت سد ماملو شده است.”
حجتالاسلام رضا جوکار افزود: “از مردم میخواهم با آب خود مهربان باشند. حتی مصرف عادی نیز کافی نیست؛ همه باید مصرف را به حداقل برسانند.”
این اظهارات، نه تنها هشدار روحی، بلکه دعوتی است به مسئولیتپذیری اجتماعی. جوکار تأکید کرد: “صرفهجویی در آب، وظیفهای عمومی است و بهویژه در منطقهای که زندگی میلیونها نفر به این سد وابسته است.”
مصرف سرانه آب در جنوب شرق تهران ۲ برابر استاندارد ملی است
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب جنوب شرقی استان تهران، با ارایه آمار نگرانکنندهای، وضعیت مصرف آب در این ناحیه را تبیین کرده و به خبرنگار مهر گفت: “استاندارد مصرف آب در کشور ۱۳۰ لیتر به ازای هر نفر در روز است، اما در این ناحیه، سرانه مصرف به حدود دو برابر این مقدار میرسد.”
علی منصور بقایی افزود: “اگر هر نفر روزانه ۲۰ لیتر کمتر مصرف کند، در طول ۳۰ روز میتوانیم حجم فعلی مخزن سد ماملو را صرفهجویی کنیم.”
این اظهارات نشاندهنده شکاف وسیع بین الگوی مصرف صحیح و رفتار واقعی ساکنان است. بقایی هشدار داد که ادامه این روند، جنوب شرق تهران بهویژه در فصلهای گرم سال با بحران جدی آب مواجه خواهد شد.
بخشی از اراضی کشاورزی به دلیل کمبود آب در سال جاری زیر کشت نرفت
سد ماملو نقش حیاتی در تأمین آب شرب و کشاورزی شهرهای پاکدشت، ورامین، قرچک و پیشوا ایفا میکند. گزارشها نشان میدهند که این سد سالانه ۳۰ میلیون مترمکعب آب شرب برای جنوب شرق تهران تأمین مینماید، اما در فصول کمبارش، این مقدار شدیدا کاهش مییابد. افت ذخیره آب، کشاورزی دشت ورامین، که یکی از مراکز اصلی تولید محصولات کشاورزی پایتخت است، را با تهدیدهایی مواجه کرده است.
کشاورزان محلی اعلام کردهاند که به دلیل کم آبی، بخشی از زمینهای شان در سال جاری زیر کشت نرفته است. همچنین افت کیفیت آب به دلیل آلودگیهای ناشی از فاضلابهای صنعتی و خانگی در بالادست سد، چالش دیگری است که تصفیهخانههای منطقه را تحت فشار گذاشته است.
علاوه بر خشکسالی، مدیریت نادرست منابع آبی و آلودگی رودخانه جاجرود نیز وضعیت سد ماملو را وخیمتر کرده است. ورود فاضلاب از شهرهایی نظیر بومهن، رودهن و پردیس به رودخانه جاجرود، کیفیت آب سد را کاهش داده و هزینههای تصفیه را افزایش داده است.
در سال ۱۴۰۱، کدورت آب سد ماملو به حدی افزایش یافت که موقتاً انتقال آب به تصفیهخانه هفتم تهران متوقف شد و ساکنان مناطق جنوب شرقی با افت فشار و قطعی آب مواجه شدند. این مشکلات، بهخوبی نیاز فوری به تکمیل تصفیهخانههای اطراف سد و نظارت دقیقتر بر منابع بالادستی را نمایان میسازد.
دولت با هدف پاسخگویی به این بحران، اقداماتی را در دست بررسی دارد؛
“`html
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، از برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت جدیدی برای مدیریت منابع آبی اطلاعرسانی کرده است. این برنامهها شامل انتقال آب از سد لار و تکمیل رینگ قمر بنیهاشم به منظور توزیع عادلانهتر آب در سطح استان میباشند.
افزایش صرفهجویی ۲۰ درصدی در مصرف آب میتواند فشار بر روی منابع آبی را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
علاوه بر این، شرکت آب و فاضلاب شرق استان تهران ماموریت دارد با راهاندازی گشتهای کنترل مصرف، مصرف غیرمجاز را به حداقل برساند و همچنین شهروندان را ترغیب میکند تا تانکرهای ذخیره آب نصب کنند. با این حال، کارشناسان بر این باورند که بدون همکاری فعال ساکنان، این اقدامات چندان مؤثر نخواهد بود. کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب، معادل با صرفهجویی ۳۰۰ میلیون مترمکعب در سال است که بهطور قابلتوجهی بار روی سد ماملو و سایر سدهای تهران را کاهش خواهد داد.
سد ماملو، که در گذشته آرزوی میلیونها نفر برای تأمین آب به شمار میرفت، امروزه به نمادی از بحران کمآبی در استان تهران تبدیل شده است.
خشکسالی، مصرف غیر بهینه و آلودگی، این سد را به مرحله بحرانی رساندهاند. هشدارهای کارشناسان، روحانیون و مدیران حاکی از آن است که زمان برای اقدام بسیار محدود است.
ساکنان جنوب شرق تهران، که زندگی و معیشت آنها به این سد وابسته است، باید با صرفهجویی هوشمندانه، قسمتی از بار این بحران را به دوش بکشند. اما مسئولیت تنها بر عهده شهروندان نیست؛ دولت نیز باید با مدیریت بهینه منابع، تکمیل زیرساختهای تصفیه و پیشگیری از آلودگی، مسیر را برای آیندهای پایدار هموار کند.
سد ماملو هنوز این قابلیت را دارد که نگهبان آب باشد، مشروط بر اینکه تمامی ما، از شهروندان تا مسئولین، با آب به گونهای مهربانتر رفتار کنیم.
۲۲۳۲۲۵
“`